یا مهدی زهرا ادرکنی

هموار شدن راه بهشت با صبر در ناملايمات

عامه و خاصه از رسول خدا (ص) روايت کرده اند که آن حضرت فرمود: الْجَنَةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَکَارِهِ وَ الصَبْرِ، فَمَنْ صَبَرَ عَلَي الْمَکَارِهِ فِي الدُنْيَا دَخَلَ الْجَنَةَ؛ وَ جَهَنَمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَذَاتِ وَ الشَهَوَاتِ، فَمَنْ أَعْطَي نَفْسَهُ لَذَتَهَا وَ شَهْوَتَهَا دَخَلَ النَارَ. («مصباح الفلاح» طبع سنگي، تأليف آخوند ملامحمد جواد صافي گلپايگاني ص30و31)

بهشت و صبر:

«راه بهشت مشحون و مملو است از ناگواريها و شکيبائي در برابر آنها، کسي که در دنيا بر مشکلات راه خدا صبر کند و با نفس خود مجاهده کند و در مقابل ناملايمات شکيبائي ورزد داخل بهشت مي شود؛ ولي راه جهنم پر است از شهوات و لذات، کسي که در مقابل خواسته هاي نفس أماره سر تسليم فرود آورد و آنچه نفسش از شهوات از او بخواهد به او بدهد عاقبتش آتش دوزخ خواهد بود».

از اين حديث شريف ميتوان استفاده کرد که تمام اعمالي که انسان انجام ميدهد بايد بر اساس حق باشد و عمل نمودن طبق حق قدري مشکل است. مثلاً انسان مي خواهد به فقرا اطعام کند، از يتيم دستگيري بنمايد؛ اين محتاج به فعاليت است، زحمت است، محتاج صرف مال و آسايش است. مي خواهد از مريضي عيادت کند، بايد راهي را بپيمايد و براي او هديه اي ببرد، لحظاتي در مقابل او بنشيند، مريض را در حال ناراحتي و مرض ببيند و ناله او را بشنود، شکايت او را گوش کند، با بياني نرم و ملايم او را دلداري دهد و دعوت به صبر و تحمل کند. اگر در اثر شدت يا طولاني شدن دوران مرض، تحمل مريض کم شده و جمله ناهنجاري بگويد، با کمال آرامش و بزرگواري اغماض کند و اصولاً عيادت مريض کند گرچه با او سالهاست که جدائي و تنافر دارد. البته اينها مشکل است و انسان بايد به نيروي عقل و تقوي بر خواسته هاي نفس مسلط شود تا بتواند کاري بکند. انسان مي خواهد نماز شب بخواند، شب است، در خواب خوش فرو رفته، نسيم ملايم مي وزد؛ از خواب برخاستن و بستر آرام و راحت را ترک کردن مشکل. در ماه رمضان، در روزهاي گرم و طولاني، روزه گرفتن مشکل است. جهاد کردن در راه خدا و از وطن دور شدن و جان خود را هدف تير و شمشير قرار دادن مشکل است.

حج کردن و ترک خانمان نمودن و سر و پا برهنه دنبال کعبه واقعي در زمين مکه حرکت کردن مشکل است. طواف کردن، سعي نمودن، به عرفات کوچ کردن و در شب به مشعر آمدن و مناسک منَي همه مشکل است. با اخلاق نيکو با مردم سر و کار داشتن و عفو و إغماض نمودن و از تعدي و تجاوزِ آدم جاهل گذشتن مشکل است. رحمت بر زير دست آوردن، و با مهرباني با فقرا و ضعفاء رفتار کردن، و با آنها درآميختن و نشستن و برخاستن و بر سر يک سفره حاضر شدن مشکل است. در مقابل شتم و سب و لعن و هرزه گوئي مردم، شکيبا بودن و جام تحمل و صبر را لبريز نکردن و با جاهلان به مسالمت رفتار نمودن مشکل است.

خلاصه آنکه اگر انسان بخواهد در دنيا شرافتمندانه زيست کند و کردار خود را بر پايه فضيلت و پاکي قرار دهد، و در مقام عبوديت و تسليم أوامر حق متعال فتور ننموده و سستي نورزد، و در سراء و ضراء با مردمان خدا شرکت کند و با رياضات شرعيه نفس خود را ادب کند، سراسر زندگي انسان مواجه با ناگواريها شده و بايد مرد خدا با قدم راستين در اين ميدان مجاهده گام بردارد چون اينها راه بهشت و رضوان و مقدمه طهارت و تهذيب نفس است و تا نفس پاک نشود و مهذَب نگردد، وصول به بهشت امکان پذير نخواهد بود.

جهنم و شهوات:

ولي جهنم مملو است از شهوات و لذات بي بند و باري، و دروغ و غيبت، و خيانت و فسق و فجور، و قمار و شُرب خمر، و تعدي به اموال و نواميس مردم، و تجاوز به حقوق زن و فرزند و همسايه و شريک و رفيق و عالِم و امام و پيامبر. چشم بي بند و بار باز است، هرچه را بخواهد مي بيند و از اين روزنه دل هر چه بخواهد تمني مي کند و نفسِ آمره انسان براي موافقت خواهش دل بهر زشتي که ديده و دل خواسته امر مي کند، تا بالاخره نفس خود را از زشتيها اشباع مي نمايد؛ اينها همه از نتائج جهنم است. راه دوزخ، راه عنان گسيختگي و راه بي بند و باري و راه عدم تعهد و فقدان مسؤوليت است. باري، کسي که در دنيا روي ميزان صحيح مشي ننمايد و براساس وظائف انسانيت عمل نکند و خود را مهمل پنداشته و بي حساب و کتاب فرض کرده، و خود را از اين عالم شگفت انگيز و اين جهان عجيب با اين نظم بديع، جدا ديده و سرسري رفتار کند، در دستگاه انتظام اين عالَم مسؤول بوده و مورد مؤاخذه قرار خواهد گرفت و به پاداش و کيفر اعمال خود خواهد رسيد. اينست معني جهنم.