یا مهدی زهرا ادرکنی

شهید شهریاری؛ دانشمندی که گفت جمهوری اسلامی «می تواند» و «باید بتواند»

روایت عجیبی است حکایت زندگی انسان هایی که قبل از شهادت گمنام هستند و بعد از شهادت، شبیه افسانه. شهریاری، شهریار بلامنازع دانش هسته ای در ایران بود اما به جز شاگردان و دوستان نزدیکش، کسی او را نمی شناخت. کمتر کسی می دانست غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم که میلیارد ها دلار برای ایران ارزش داشت و دیپلمات ها در سخت ترین شرایط با استفاده از مهره ۲۰ درصد صفحه شطرنج را به نفع کشورمان تغییر داده اند، دستپخت آدمی بی ادعا به نام مجید شهریاری است. چند نفر در این دیار می دانند که شهریاری این کار بزرگ را بدون دریافت ریالی انجام داده است؟ این ها را علی اکبر صالحی، رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران می گوید و می افزاید: «برای ساخت صفحات سوخت، ما نیاز به تکنولوژی جدیدی داشتیم. اصلا ما چرا تقاضای سوخت کرده بودیم؟ برای اینکه بلد نبودیم بسازیم! و خب در محاسبات هسته ای کسی را نداشتیم و همچین محاسباتی نیز پیش از این انجام نشده بود. اما شهید شهریاری با اعتماد به نفسی که داشت، و ما هم با اعتقادی که به ایشان داشتیم، این کار را به ایشان واگذار کردیم و ایشان هم به خوبی آن را انجام دادند. یعنی اگر در آن زمان شهید شهریاری می گفت که من مثلاً ۱۰ میلیارد تومان دستمزد می گیرم تا این کار را انجام دهم، ما مجبور بودیم که بدهیم؛ هر چه می گفت، مجبور بودیم که بدهیم برای اینکه کس دیگری نبود که این کار را انجام دهد. تنها کسی که در مملکت می توانست این کار را انجام دهد، شخص شهید شهریاری بود ولاغیر. با این حال، ایشان حتی یک ریال هم دستمزد نگرفت. حتی وقتی من خواستم دستمزد ایشان را پرداخت کنم، ناراحت شدند و گفتند که من این کار را برای کشورم انجام دادم. من یک کلمه به شما بگویم. اگر شهید شهریاری را در زمینه علم هسته ای نمره ۱۰۰ بدانیم، به بهترین نفر بعدی در کشورمان در این زمینه شاید بتوان نمره ۵۰ داد. یعنی واقعا ایشان روی قله ایستاده بود.»

اگر شهادت نبود، کی می شد بفهمیم استاد سخت‎گیر و شوخ طبع دانشگاه شهید بهشتی که هنوز هم جزوه هایش دست به دست بین دانشجویان می گردد، گوهر یک دانه فناوری هسته ای کشورمان بود؟ وی دروسی همچون فیزیک عمومی و پایه، فیزیک راکتور و دینامیک راکتورهای هسته ای را تدریس می کرد و چهار کتاب مرتبط با حوزه کاری خود و چندین مقاله بین المللی در زمینه مهندسی هسته ای در مجلات معتبر به چاپ رسانده است.

روزی که مجید شهریاری ترور شد، فریدون عباسی که اکنون رئیس سازمان انرژی اتمی کشور است هم مورد سوءقصد قرار گرفت اما جان سالم به در برد تا اکنون برای ما از رفاقت ۱۶ ساله اش با شهید شهریاری بگوید و تعریف کند که باسواد ترین مرد هسته ای ایران، شاگر آیت الله جوادی آملی در تفسیر قرآن بوده است: «من چند روز پیش از ترور ایشان که به اتاقش در دانشگاه رفتم، با ذوق به من گفت که تفسیر یک سوره دیگر هم از طرف آیت الله جوادی آملی تمام شد. در بحث های علمی هم ایشان خیلی شاخص بود؛ یعنی واقعا کامل بر علوم تسلط داشتند و در رشته های دیگر هم وارد می شدند. اگر جایی تصمیم می گرفت که وارد علوم دیگر بشوند، خیلی خوب و کامل آن ها را مطالعه می کرد و یاد می گرفت. یعنی اگر لازم بود برای کاری، شیمی یاد بگیرد، می رفت و به طور کامل و خوب یاد می گرفت و خیلی جالب بود که تخصص های مختلف خیلی زود جذب ایشان می شدند. قدرت عجیبی در جذب و گردآوری افراد با تخصص های مختلف برای پیشبرد پروژه های گوناگون داشت.»

البته وزیر امور خارجه فعلی کشورمان می گوید که شهریاری قبل از رفتن، راه را به شاگردانش آموخته است: «شهید شهریاری پروژه های دیگری هم برای غنی سازی ۲۰ درصد انجام داد و در این زمینه، یک راه جدید برای تحقیقات علمی کشور باز کرد. وقتی که ایشان شهید شد، من واقعاً نگران نتیجه این پروژه شدم و گفتم خدایا، ما الان شهید شهریاری را از دست دادیم درحالی که این پروژه هنوز کامل نشده. پس چطور ادامه بدهیم؟ وقتی این مطلب را با همکاران و اطرافیان شهید شهریاری در میان گذاشتم، گفتند اصلاً نگران نباش. ایشان برای ما کلاس گذاشته بود و تمام شیوه های محاسباتی را به ما آموخته بود. انشاالله ظرف یک ماه آینده این کارخانه که مدرن ترین کارخانه در جهان است با نام شهید شهریاری راه خواهد افتاد و نتیجه زحمات ایشان که توسط شاگردانش محقق شده، کام مردم را شیرین خواهد کرد.»

اما شهادت دکرت شهریاری از زبان دکتر صالحی: «شهادت مجید واقعا کمر من را شکست. واقعا از لحاظ علمی، یک پدیده نایاب بودند و باعث افتخار جامعه علمی کشور ما. او تمام زندگی اش را وقف اموزش دادن به شاگردانش کرد تا پس از شهادتش، کمر صنعت هسته ای ایران خم نشود.»