یا مهدی زهرا ادرکنی

دختران چگونه می توانند از سویی شاد بپوشند و از سویی بدون تبرّج در جامعه حضور داشته باشند؟

حجاب به معنای حضور بدون تبرّج بانوان در جامعه است، اما از طرفی نوجوانان و جوانان به اقتضای فطرت تمایل دارند مورد توجه قرار گیرند. حال چگونه یک دختر جوان می تواند هم از پوشش های شاد (در طرح و رنگ) استفاده کند و هم حضور بدون تبرّج داشته باشد؟

واژه حجاب در لغت به معنای پرده و حاجب و چیزی است که میان دو چیز حایل و فاصله می شود. البته مفسران و محققان گفته اند واژه حجاب به معنای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر ما پیدا شده و اصطلاحی جدید است. آن چه در گذشته در این مورد به کار می رفته، به ویژه در اصطلاح فقها، واژه «ستر» به معنای پوشش است. در قرآن کریم برای رشد و تعالی زن و نیز سالم سازی محیط خانه و اجتماع، حجاب برای زنان، واجب شده است.

قرآن برای حجاب، علاوه بر پوشش بدن، اقسام دیگری قائل است:
حجاب و پوشش در نگاه

آن جا که می فرماید: «ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند»و نیز «ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند.»
حجاب در گفتار

«پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار است به طمع افتد.»
حجاب در رفتار

به زنان دستور داده شده است به گونه ای راه نروند که با نشان دادن زینت های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند: «و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهای شان معلوم شود.»

اما در خصوص سؤال باید چند نکته را متذکر شویم:
انسان؛ موجودی دو بعدی

از نگاه قرآن انسان موجودی است که از یک سو فطرتی الهی و از سوی دیگر، طبیعتی مادی دارد.

فطرت او را به سمت معارف بلند، معنویات و خیرات دعوت می کند و طبیعت او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا می خواند. حیات انسان صحنه مبارزه دائم بین طبیعت و فطرت اوست.برخی به اشتباه، فطرت پاک و الهی را با طبیعت و خواسته های نفسانی خود یکی می دانند، لذا دچار تعارض و خطای معرفتی شده و از حقیقت دور می شوند.
پوشش؛ سبب احترام

پوشش بیشتر زن، سبب می گردد ارزش زن در برابر مرد بالا رود. اگر اسلام تاکید کرده است که زن متین تر و با وقارتر و عفیف تر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مردان نگذارد، برای آن است که بر احترام زن افزوده شود و همچون کالای بی ارزشی تلقی نگردد که به راحتی در اختیار همگان است.
مواظبت بر امری فطری

از مطالعات تاریخی نیز استفاده می شود که انسان در هیچ مقطعی بدون پوشش زندگی نکرده است و این مطلب نشان می دهد شرم و حیا به صورت ذاتی در انسان وجود دارد. از آیات مربوط به خلقت حضرت آدم و حوا نیز فطری بودن پوشش و حجاب استفاده می شود. خداوند در قرآن به انسان ها هشدار می دهد که مواظب باشند مبادا همان گونه که فتنه و فریب شیطان باعث برهنگی آدم و حوا گردید، موجب فریب و برهنگی آنان نیز بشود. قرآن همچنین از وسوسه شیطان برای برهنگی آدم و حوا خبر می دهد و بالاخره از کارایی وسوسه شیطان نسبت به آدم و حوا و خوردن از شجره ممنوعه و در نتیجه، آشکار شدن زشتی های آدم و حوا و اقدام آن دو به پوشاندن بدن خود با برگ درختان می گوید.
معنای واژه تبرّج

قرآن کریم در این زمینه به همسران پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: «شما در خانه های خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین در میان جمعیت ظاهر نشوید» و اندام و وسایل زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید (وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولی).

منظور از جاهلیت اولی، ظاهراً همان جاهلیت مقارن عصر پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است. آن موقع زنان حجاب درستی نداشتند و دنباله روسری های خود را به پشت سر می انداختند به طوری که گلو و قسمتی از سینه و گردنبند و گوشواره های آن ها نمایان بود. درواقع قرآن همسران پیامبر صلی الله علیه و آله را از این گونه اعمال باز می دارد.