یا مهدی زهرا ادرکنی

تبيين فلسفۀ وجودي زيارت اربعين

گفتني است از جمله سنّت‏ هاى مهم روز بيستم صفر يعني روز اربعين حسينى زيارت اربعين امام حسين عليه السلام است. به نحوي که امام حسن عسکرى عليه السلام، زيارت اربعين (امام حسين عليه السلام) را به عنوان يکي از نشانه هاو علائم فرد مؤمن برشمرده است و براى اين روز زيارت مخصوصى از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده است.

مرحوم‏ علّامه مجلسى‏ در زاد المعاد مى‏نويسد: «چون جابر که از بزرگان صحابه بود، اساس اين کار را گذاشت، مى‏ تواند دليل فضيلت زيارت آن حضرت در اين روز شده باشد» ليکن با اين حال، احتمال مى‏ دهد وجوه ديگرى داشته باشد که بر ما مخفى است.

به نظر مي­ رسد نمي­توان اهتمام ويژه ائمۀ اطهار(عليهم السلام) نسبت به زيارت اربعين را به صرف زيارت آن حضرت از سوى جابر بن عبداللَّه انصارى در اربعين مورد نظر قرار داد، به ويژه آنکه زيارت اربعين اختصاص به امام حسين عليه السلام دارد و درباره هيچ يک از ديگر معصومان چنين زيارتى وارد نشده است بلکه همانطور که دانشمند بزرگ و محقّق شهير ابوريحان بيرونى‏ گفته است: «وَفِي الْعِشْرينَ رُدَّ رَأْسُ الْحُسَيْنِ عليه السلام إلى جُثَّتِهِ حَتَّى دُفِنَ مَعَ جُثَّتِهِ، وَ فيهِ زِيارَةُ الْأَرْبَعينَ‏؛ در بيستم صفر سر مطهّر امام حسين عليه السلام به پيکرش بازگردانده شد و همراه آن به خاک سپرده شد و در همين روز زيارت اربعين وارد شده است».

هم چنين علّامه مجلسى(ره) در زادالمعاد مى‏ نويسد: «مشهور آن است که سبب تأکيد زيارت آن حضرت در اين روز، آن است که امام زين العابدين عليه السلام با ساير اهل بيت در اين روز بعد از مراجعت از شام به کربلاى معلّى وارد شدند و سرهاى مطهّر شهداء را به بدن‏ هاى ايشان ملحق کردند».

بنابراين زيارت اربعين پس از الحاق سر آن حضرت به بدنش در روز بيستم صفر، سنّت گرديد، در نتيجه و با توجه به اين نکته که اربعين فى حدّ نفسه امتيازى ندارد، آن گونه که شب‏هاى جمعه و نيمه شعبان و ليالى قدر و عيدَيْن و عرفه، بر ساير ايام و ليالى امتياز دارند، بايد در اربعين امام حسين عليه السلام حادثه ويژه‏اى اتفاق افتاده باشد که آن را از ساير روزهاى قبل و بعدش ممتاز ساخته باشد و اين جز با الحاق سرهاى شهدا به بدن‏هايشان و زيارت قبور شهدا توسط امام سجاد عليه السلام و کاروان همراه، نمى‏تواند باشد. لذا فلسفۀ وجودي اهميّت زيارت اربعين به سبب الحاق سرهاى شهدا در اين روز توسط امام سجاد عليه السلام و زيارت آن قبور پاک، توسط امام عليه السلام و کاروان حرم حسينى در اربعين است.