یا مهدی زهرا ادرکنی

توصیه حاج آقا دولابی برای عزیز شدن

مرحوم میرزا اسماعیل دولابی می فرمود: مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی مثال خوبی زده است که یک زنی دارای پسری می‌شود و شوهرش مرحوم می‌شود. پیش خودش گفته بود که وسایل نان و آب را شوهرم برایم گذارده است. با این پسر زندگی می‌کنم. وقت پیری هم او بزرگ شده است و عزیز و انیس من است.

بچه شش هفت ساله شده بود. یک روز این زن از خانه رفت بیرون. دید پسرش در میان بچه‌ها از همه ضعیف‌تر است. بچه‌های کوچک‌تر از او وی را به زمین می‌زنند. این زن خیلی غصه‌دار شد. آمد فکر کرد دید این بچه بابا ندارد. پدر‌ها می‌آیند بچه‌هایشان را می‌برند و این پسر می‌بیند. فکر کرد که چه کند. یک نقاش آورد و گفت: عکس یک جوان رشید را بکشد و برای او نشان و شمشیری بگذارد. نقاش عکس را کشید. آن را قاب کرد و روی دیوار نصب نمود و پرده‌ای روی آن کشید.

فردا که بچه خواست از خانه بیرون رود گفت: می خواهی پدرت را ببینی؟ گفت: بله. پرده را کم کم کنار زد. این بچه چشمش را به عکس دوخت. همان طور که نگاه می کرد دید بازوی بزرگی دارد. یک تکان به بازوهایش داد. نگاهی به ابرو و صورت پدرش کرد، چهره‌اش باز شد. نگاهی به سینه او کرد و سینه را جلو داد. مادر گفت: هر وقت کسی با پدرت کشتی می گرفت پدرت پای او را می‌گرفت و به پشت بام می‌انداخت. بعد از این او قوت و قدرت گرفت. وقتی از خانه بیرون می‌آمد بچه‌ها جرات نمی‌کردند نزدیک او بروند.

کسی که یاد ولی خدا و عزیز خدا می‌کند، قوی می‌شود. شما هم غصه‌دار نباشید چون صاحب دارید. خدا و پیامبر(ص) و امام‌ها(ع) صاحب شما هستند. در پیشامدها و اضطراب‌ها شکست نخورید. صاحب ما همه ما را یاد می‌کند. ما را رها نمی‌کند. انسان که یاد امام زمان(عج) کند، این طور می‌شود. میرزا جواد آقا برای غیبت حضرت حجت(ع) این مثل را زد که مردم سرشکسته نباشند. بدانند صاحبی دارند.

کتاب طوبی محبت – ص 108

عوامل استحکام روابط خانواده در قرآن

خانواده به عنوان هسته اوليه و مهمترين کانون زندگي انسان، داراي اهميت ويژه اي در ساختن شخصيت اوست.

چنانچه زن و مرد بتوانند براساس دستورات حياتبخش اسلام، اين هسته اوليه زندگي اجتماعي را سرشار از مهر و عطوفت و گرمي و شادابي نمايند سعادت دنيوي و اخروي خود و فرزندانشان را فراهم کرده اند.

دين مبين اسلام براي حفظ و زيباسازي و مهرورزي و استحکام بنيان خانواده اهميت خاصي قائل شده است. در مقاله حاضر نگاهي به عوامل استحکام روابط خانوادگي از منظر قرآن کريم و احاديث ائمه اطهار(ع) شده است. با هم مطلب را از نظر مي گذرانيم:

«و من ءايته ان خلق لکم من انفسکم ازوجا لتسکنوا اليها و جعل بينکم موده و رحمه ان في ذلک لايا ت لقوم يتفکرون؛ از نشانه هاي خداوند اين است که براي شما از جنس خودتان همسراني آفريد تا بوسيله آنان آرامش و سکون يابيد و در ميان شما و همسرتان دوستي و مهرباني قرار داد. مطمئناً در اين امر براي اهل انديشه و تفکر، نشانه ها و عبرت هايي وجود دارد.»(الروم/21)

طبق اين بينش قرآني، خانواده نشانه اي از رحمت، عطوفت وحکمت اوست. و شايسته است صفات رحمت وجمال حضرت پروردگار در يک خانواده سالم خودنمايي کند و در محيط آن نشانه اي از عدالت، رحمت، علم و حکمت، خداوند و ساير صفات الهي در آن به نوعي نمايان گردد.

بنابراين بنيان خانواده که مهم ترين عامل در ساختار شخصيت افراد و جلوه اي از رحمانيت پروردگار است بايد همواره همچون دژي مستحکم در برابر انحرافات، لغزش ها و آفات و آسيب هاي مهم اجتماعي تقويت گرديده و ارتباط اعضاي آن براساس رحمت، مودت بويژه رابطه قلبي و عاطفي ميان زن و شوهر استحکام يابد.

در اين فرصت برخي از عوامل استحکام و تقويت ارتباط اعضاي خانواده بويژه رابطه زوجين را بر اساس رهنمودهاي قرآني بررسي مي کنيم.
ايجاد فضاي عاطفي

آدمي از سويي ذاتاً شخصيت خود را دوست دارد و پيوسته تلاش مي کند که بسوي اعتلا و ترقي شخصيت خويشتن گام بردارد و از سوي ديگر انسان که از ماده انس اشتقاق يافته است به موانست و الفت شديداً نيازمند است. او دوست دارد بيشتر به سوي افرادي که عزت نفس و شخصيتش را مورد توجه قرار مي دهند جذب شده و با آنان مانوس گردد. پس براي تحکيم روابط ميان اعضاي خانواده بايد با ايجاد فضايي عاطفي، با تقويت غريزه موانست و بهره گيري از حس حب ذات همراه با درک نيازها و خواسته هاي مشروع طرفين اقدام نمود از سياق آيات قرآن مي توان برخي از راهکارهاي ايجاد فضايي عاطفي و مهرآميز را بدست آورد.
خطاب زيبا

نام هر کس براي او عزيز و دوست داشتني است و در ايجاد انس و الفت و تقويت ارتباط نقشي بسزا دارد. فرهنگ متعالي اسلام علاوه بر آموزش نام هاي نيک و سفارش به ترويج آن، کوشيده است تا مردم را در گفتگوها و خطاباتشان به سوي معاشرت نيکو و خطاب هاي احسن راهنمايي کند.

خداوند متعال در سوره حجرات از خطاب هاي زشت و نفرت انگيز نهي کرده و به مسلمانان يادآور مي شود که همديگر را با نام نيک وخطاب مهرانگيز صدا کنند و از کلمات زشت و مستهجن و اهانت آميز در روابط فيمابين استفاده نکنند «ياايهاالذين ءامنوا لايسخر قوم من قوم عسي ان يکونوا خيرا منهم و لانساء من نساء عسي ان يکن خيرا منهن ولاتلمزوا انفسکم و لاتنابزوا بالالقب بئس الاسم الفسوق بعدالايمن؛ اي اهل ايمان! گروهي از شما گروه ديگر را مورد تمسخر قرار ندهد شايد آن مسخره شدگان بهتر از اين مسخره کنندگان باشند وزنان هم شايسته نيست زنان ديگر را مورد تمسخر قرار دهند شايد آنان بهتر از اينان باشند. ]اي مومنان![ و يکديگر را مورد طعن و عيبجويي قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يکديگر را خطاب نکنيد چه زشت است که بعد ازايمان از نام هاي بد وناروا استفاده کنيد.»(الحجرات/11)

براساس اين راهکار قرآني، زن و شوهر و ساير اعضاي خانواده براي تقويت ارتباط خود بايد از بهترين و دوست داشتني ترين القاب و اسامي بهره گيرند و صفا و صميميت را در فضاي خانواده حاکم سازند. حضرت محمد (صلي الله عليه و آله) در اين رابطه به خانواده هاي مسلمان يادآور مي شود که: سه چيز دوستي و محبت را در ميان دو مسلمان تقويت مي کند و صفا و صميميت را در ميان آنان حاکم مي سازد.

هنگام ملاقات با خوشرويي و چهره اي گشاده برخورد کند.
براي برادر مسلمان خود جا باز کند و براي نشستن او جايي شايسته نشان دهد.
به بهترين نامي که دوست دارد او را صدا بزند. رسول اکرم (صلي الله عليه و آله) هنگامي که همسران خود را مورد خطاب قرار مي داد از بهترين نام ها و دوست داشتني ترين اسامي بهره مي گرفت.

گفتگوهاي مهرآميز

ارتباط کلامي با عبارات عاطفي و دلنشين مي تواند روابط زوجين را تقويت نموده و موجب پايداري بنيان خانواده گردد. اين شيوه کارآمد تربيتي نه تنها براي استحکام روابط خانوادگي و ايجاد فضاي عاطفي مناسب است بلکه در تربيت فرزندان نيز تاثير دارد. خداوند متعال در سوره قصص با نقل قصه يک بانوي وارسته به گفتگوي دلنشين و محبت آميز او با همسرش پرداخته و مي فرمايد «و قالت امرات فرعون قرت عين لي ولک لا تقتلوه عسي ان ينفعنا او نتخذه ولدًا؛ همسر فرعون ]درمورد طفلي که از دريا گرفته بودند[ به همسرش گرفت، اين نوزاد نور چشم من و توست او را نکشيد شايد براي ما سودي داشته باشد يا اينکه او را به عنوان فرزند خود بپذيريم.(القصص/9) اين بانوي شايسته با گفتگوي دلنشين و استدلال متين خود خانواده اش را از يک بحران نجات داده و همسرش را از قتل يک کودک بي گناه بازداشت.

به گفتار شيرين جهان ديده مرد/ کند آنچه نتوان به شمشير کرد

امام علي(عليه السلام) در اين رابطه مي فرمايد: زيبا و دلنشين سخن بگوئيد تا پاسخ هاي زيبا و دلنشين بشنويد. بدون ترديد موجودات عالم بويژه اقشار مختلف مردم در هر سن و طبقه اي که هستند از همه چيز بيشتر به مهر و محبت نياز دارند. خطاب هاي دلنشين و گفتگوهاي ملاطفت آميز و دلربا، روح و جسم انسان را نوازش داده و مخاطب را تحت تأثير شديد عاطفي قرار مي دهد. بعضي از عبارات چنان جذاب و دوست داشتني است که هرگز تا آخر عمر فراموش نمي شود.

رسول گرامي اسلام اين حقيقت را اين گونه بيان فرمود: مردي که به همسرش بگويد من تو را دوست دارم اين سخن هرگز از دل آن زن بيرون نمي رود.

چه زيباست که زن و شوهري که مي خواهند سالها با همديگر زندگي مشترک داشته باشند گفتگوهاي خود را براساس عشق و علاقه و محبت تنظيم کنند زبان خود را به نيکو سخن گفتن عادت دهند انديشه هاي زيباگويي را در اذهان خود بپرورند رعايت ادب، عفت کلام، اجتناب از کلمات اهانت آميز و همراه با مسخره و تحقير، موجب افزايش مهر و محبت در فضاي خانواده خواهدشد. حضرت علي(عليه السلام) مي فرمايد: زبان خود را به سخنان ملايم، لطيف، دلنشين و سلام کردن به ديگران عادت بده تا دوستانت فراوان و دشمنانت اندک گردند.

به شيرين زباني و لطف و خوشي/ تواني که پيلي به مويي کشي

بنابراين کلمات و عباراتي که روزانه در ميان زوجين مطرح مي شود ممکن است تأثير بسزايي در تقويت و استحکام روابط مشترک آنان داشته باشد و يا خداي ناکرده به فروپاشي ارکان يک خانواده بينجامد.ادامه دارد…

رشد معنوی در خانواده موفق خانواده

از دیگر ویژگی های خانواده موفق این است که از عواطف و اخلاق و دیانت اشباع شده و بستری گردیده باشد برای رشد معنوی اعضای آن، زمینه ای برای بروز پاکی و عدالت هم در بین اعضای خود و هم در سطح اجتماع خواهد شد.

در خانواده موفق زن و مرد تعهداتی را که نسبت به یکدیگر و مسئولیتی که در قبال فرزندان دارند، همواره در نظر می گیرند به همین دلیل آنها در تربیت فرزندان سالم و صالح حداکثر تلاش را می نمایند و با هر گونه امکاناتی سازگار می باشند.

در خانواده ایده آل با ویژگی هایی روبه رو می شویم که همه حکایت از یکی شدن آرزوها، خواسته ها و حتی رؤیاهای زوجین دارد. بر تحکیم روابط بین یکدیگر تاکید می ورزند و برای حفظ آن از نفوذ و مداخله نگرش های مخرب و زیان آور دوری می کنند.

یک زوج موفق، علاوه بر این که می توانند احساسات و عواطف خود را بیان کنند می توانند هنگام بروز موارد تنش زا، بر رفتارهای خود تسلط داشته و با شیوه ای صحیح اختلاف ها را برطرف و تضاد ها را حل کنند و آرامش را به خانه باز گردانده و محیطی مناسب برای پرورش و تکامل یکدیگر و فرزندان خود فراهم سازند.

انعطاف پذیری، گذشت و قدردانی از زحمات یکدیگر، از دیگر مشخصه های بارز این خانواده هاست. به طور کلی معیارهای قوام و پایداری یک زندگی و به تبع آن، توفیق در زندگی مشترک را می توان در شش اصل خلاصه کرد:

نخست اصل « تفاوت میان زن و مرد»، چرا که اطلاع از کم و کیف این تفاوت ها راهگشای زندگی است و خوشبختی تمام اعضای این کانون مقدس را تامین می کند. در پرتو همین دریافت، احترام به آنها که پدید آورنده اصل دوم است دیده می شود و اصل یاد شده « تعاون در خانواده » می باشد، بخصوص آن که در پی خود «گذشت و ایثار» که اصل سوم است، نیز وجود داشته باشد.

همچنین در مثلث مذکور « تفاوت، تعاون و گذشت » نقش اساسی در« تفاهم » به عنوان اصل چهارم و اساسی بین اعضای این جامعه کوچک و ایجاد «توازن» (اصل پنجم) در زندگی خانوادگی دارد. از این رو، هر خانواده با گذر از این مراحل است که در می یابد«تبادل اندیشه» به عنوان اصل ششم در توفیق خانواده چه تاثیر عظیمی در بهبود روابط خانوادگی دارد.»

در یک خانواده مطلوب و موفق اسلامی سلسله مراتب به خوبی رعایت می شود؛ پدر و مادر اقتدار ویژه ای دارند و فرزندان در نوجوانی و حتی میانسالی احترام خاصی برای والدین قائلند.

بین زن و شوهر نیز احترام و اقتدار شوهر پذیرفته شده و زن در مواردی می پذیرد که مرد تصمیم نهایی را بر عهده داشته باشد. در منظومه زن و شوهری، وظایف به خوبی انجام می شود و مودت و رحمت بین زن و شوهر برقرار و نیازهای عاطفی دو طرف مورد توجه است. والدین با شور و شوق به وظایف خود عمل می کنند و بر ارزش وظایف خود آگاهند.

در خانواده قرآنی التزام به تقوا و اجتناب از گناهانی مانند موسیقی و آواز خوانی حرام، شراب خواری، غیبت و تهمت و رذایل اخلاقی مانند تکبر و حسد، مورد توافق همه اعضا می باشد. البته ممکن است لغزش هایی صورت گیرد، ولی بنای افراد بر رعایت تقوا است

معیار خانواده موفق از منظر قرآن

خانواده موفق یعنی تپیدن یک قلب در سینه همه اعضای آن، یعنی روحی مشترک در چندین کالبد که باعث می شود همگام و همراه یکدیگر به سمت کمال ره بپیمایند.

در این خانواده، وحدت، هماهنگی و انسجام اهمیت بسیار دارد، تفرقه جایی ندارد و کار ها با شور و مشورت سرانجام می گیرند.برای داشتن یک کانون گرم و موفق باید قدم اول را درست برداریم و آن انتخاب همسر با ملاک های اسلامی است که مهم ترین آنها، ایمان و باورهای صحیح، حسن خلق، تقوا و سلامت جسمی و روانی است. در این صورت است که می توان به داشتن خانواده ای موفق امیدوار بود.

ابن سینا بیان می کند اساس توفیق هر خانواده بر چهار رکن بنا شده است : «آرامش و سکون، عشق، رحمت و اخلاق» .

از این رو خانواده هایی که سنگ زیربنای زندگی خود را بر پایه ارکان یاد شده بگذارند موفق محسوب می شوند.

مهمترین رکن جامعه چیست ؟

خانواده مهم ترین خشت بنای اجتماع است و اگرخانواده سالم، متعالی و استوار باشد می توان به داشتن جامعه ای سالم، متعالی و استوار امیدوار بود. خانواده رکن طبیعی و اساس اجتماع و واحد بنیادی جامعه اسلامی است و درحفظ و گسترش قدرت ملی نقش مؤثری ایفا می کند.

در بسیاری از خانواده ها عموماً و در خانواده های موفق اسلامی پدران و مادران و فرزندان نسبت به یکدیگر فداکاری می کنند و همگی مانند یک روح اند در چند بدن و مظهر وحدت اند نه کثرت.

در یک خانواده موفق قرآنی در واقع پدر و مادر هسته مرکزی و کانون خانواده هستند که در راس هرم قرار دارند و فرزندان در گرد این کانون می باشند.

ابن سینا بیان می کند اساس توفیق هر خانواده بر چهار رکن بنا شده است : «آرامش و سکون، عشق، رحمت و اخلاق»

خانواده در نگاه قرآن نه مرد سالار است، نه زن سالار و نه فرزند سالار؛ بلکه جایگاه مودت، رحمت و تفاهم سالاری است. در این محیط سالم، درستی، صداقت، عدالت و سعادت آموزش داده می شود و خلأروحی هر یک توسط دیگری پر می شود و به وحدت رسیدن و فنا در یکدیگر را می آموزند و این همان چیزی است که هماهنگ با خلقت و آفرینش زن و مرد است.